Türkiye; Türk Hava Kuvvetleri’nin envanterinden kademeli olarak çıkarılacak savaş uçakları nedeniyle hava gücünün önümüzdeki sekiz yıllık dönemde zaafa uğramaması için ABD’den 40 adet F-16 satın alma ile 80 adet F-16 savaş uçağının modernizasyonu talebinde bulundu. ABD’den bu talebe olumlu yanıt gelmemesi durumunda Türkiye; İngiltere, Fransa veya Rusya gibi ülkelerden yeni nesil savaş uçağı alımını gündemine alabilecek.
ABD, İngiltere ve İsrail 5. Nesil F-35 savaş uçağını kullanmaya başladı. Rusya, 5. Nesil SU-57 projesinde önemli bir aşamaya geldi. Rusya, Çin ve Mısır, 4++ Nesil olarak nitelenen SU-35’i envanterinde tutuyor. Yunanistan, Fransa’dan 4+ Nesil Dassault Rafale satın aldı. Türkiye’nin sahip olduğu F-16 savaş uçağı sayısı ise 245. Türkiye, 50’ye yakın da F-4 2020 savaş uçağına sahip. F-16’lar 1987’de hizmete girdi. 1974’te hizmete giren F-4 uçakları ise daha sonra modernize edildi.
Türk Hava Kuvvetleri, 2020’den itibaren önce F-4, ardından da F-16 savaş uçaklarını aşamalı olarak envanterinden çıkarmaya başladı. Ancak hava taarruz gücünde bir boşluğun doğmaması için bu uçakların yerine geçecek jetlerin önce envantere alınması planlandı.
Bu planlama çerçevesinde de, iki jet tipi öne çıktı. Türkiye, 100 adet F-35 alımını planladı. Türkiye, 2023’ten itibaren ise milli muharip uçağı TF-X’ın üretimine başlayacak. Türkiye, 2020 yılların sonu ve 2030’lu yıllarda hava taarruz gücünü ağırlıklı olarak TF-X ve F-35 jetlerine göre planladı. Türkiye’nin denizlerdeki gücünü küresel ölçeğe taşıyabilecek TCG Anadolu amiral gemisi bile; aynı zamanda F-35B gibi dikey mesafede kalkış yapabilecek taktik savaş uçaklarını konuşlandırabilecek özellikte planlandı. Ancak ABD, Rusya’dan uzun menzilli S-400 savunma sistemi alması nedeniyle Türkiye’yi 5. nesil savaş uçağı olan F-35 programından hukuki açıdan tartışmalı bir biçimde çıkardı. Türkiye, Milli Savaş Uçağı’nın envantere 2030’da girecek olması nedeniyle önümüzdeki 8 yıllık dönemde hava gücünde oluşabilecek zaafiyeti engllemek için bir dizi seçeneği gündemine aldı.
Uzmanlar; ABD’den F-16 satın alma ve modernizasyon talepleri girişiminin bu çerçevede ele alınması gerektiği üzerinde duruyor. Talebin ABD yönetimi veya kongre tarafından kabul edilmemesi durumunda ise Türkiye, yeni seçenekleri gündemine alabilecek. Bu seçenekler arasında Fransa ve İngiltere’den savaş uçağı satın alma ile Rusya’dan SU-35 veya SU-37 gibi yeni nesil savaş uçağı satın alma da yer alabilecek.
Asker kökenli akademisyenlerden İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi öğretim üyesi Murat Aslan şu görüşleri paylaştı: “ABD hayır derse, bu örtülü ambargo iddialarının geçerliliğini ortaya koyar. S-400 meselesinin bahane olarak ortaya atıldığı anlaşılır. Bu durumda Türkiye savaş uçağı için Rusya gibi başka alternatif kaynaklara yönelebilir. Türkiye’nin diğer ülkelerle işbirliği yapmasına karşı bu durumda ABD’nin söyleyeceği söz kalmaz. Bir dönüm noktasına giriyoruz. Türkiye’nin talebi geri çevrilirse savunma sanayii alanında bundan sonraki kararları için Türkiye’yi eleştirecek bir odak kalmaz.”
‘Ciddi bir sınav’
SETA Dış Politika Araştırmacısı Can Acun, şunları dile getirdi: “Türkiye – ABD ilişkileri ciddi bir sınavdan geçiyor. ABD’nin Türkiye’nin talebi karşısındaki tutumu önemli bir emare olacak. ABD, S- 400’ler nedeniyle Türkiye’yi F-35 programından çıkardı. Ancak F-16’larda bu gerekçeler söz konusu değil. ABD, Türkiye’nin talebini yerine getirecek mi yoksa red mi edecek? ABD’nin olumsuz tavrı Türkiye ile Rusya ilişkilerinin güçlenmesinin önünü açar. Bu önemli bir test olacak.”
Emekli Tuğgeneral ve İstanbul Aydın Üniversitesi Öğretim Üyesi Naim Babüroğlu, şu değerlendirmede bulundu:
“Türkiye, 30 Eylül’de 40 adet F-16 Block 70 satın alma ile 80 adet F-16’nın modernizasyonuyla ilgili talep mektubunu askeri satın alma kanalıyla ABD’ye iletti. Bu talep, önce Pentagon’da görüşülecek. Sonra Dışişleri Bakanlığı ele alacak. Eğer ABD yönetimi onay verirse kongreye gidecek. ABD Başkanı Biden istekli olsa bile kongrenin ‘hayır’ deme yetkisi var. ABD Dışişleri S-400 konusunu görmeyerek onay verdi diyelim, yine de kongre Rusya ile ilişkileri öne sürererek bunu bloke edecektir.
Milli savaş uçağımız 5. nesil MMU, 2030 yılında envantere girecek. Yunanistan, Fransa’dan 4 artı nesil olan Rafael aldı. Biz F-35 programından çıkarıldık. Yunanistan, F-35 de alırsa o zaman hava – hava güç mücadalesinde bir zaafiyet doğabilir. ABD’den ‘hayır’ yanıtının gelmesi durumunda ilişkiler etkilenir. Türkiye, bu durumda ya Avrupa’dan Fransa ve İngiltere’den ya da Rusya’dan yeni nesil savaş uçağı almaya yönelecek. Rusya’dan SU-37 alırsanız o zaman ABD ile ilişkilerde her türlü riski göze alırsınız.”
