Yüzyıllar boyunca İstanbul’un gözbebeği oldu. Medeniyetlere ev sahipliği yaptı.
1483 yıllık Ayasofya, mimari güzelliğiyle konuşulduğu kadar, hakkındaki efsanelerle de gündeme geldi. O efsanalerden ilki ve en çok konuşulanı kutsal kase ile birlikte kaybolduğuna inanılan papaz. Rivayete göre, İstanbul’un fethi sırasında bir papaz, Hazreti İsa’nın vaftiz edildiği kasenin, Müslümanların eline geçmemesi için Ayasofya’daki bir kapıdan geçerek kayboluyor ve kapı birden duvara dönüşüyor. Efsaneye göre Ayasofya, tekrar Hristiyanların eline geçerse, o kapının açılacağına ve papazın elinde kutsal kase ile yeniden belireceğine inanılıyor.
Ayasofya’daki efsanelerin arasında kapıların tılsımlı olduğu inanışı da var. Ayasofya’nın 361 tane kapısı bulunuyor ancak 101 tanesi diğerlerinden büyük olan kapıların tılsımlı olduğuna inanılıyor. Buna gerekçe olarak da kapılar ne kadar sayılırsa sayılsın hep fazladan bir kapı çıkması gösteriliyor.
Bir diğer efsane ise Hazreti Meryem’in gözyaşlarıyla delindiğine inanılan sütun. Hazreti İsa’nın yakalandığını ve işkence edildiğini duyan Hazreti Meryem, gözyaşlarına boğulur ve akıttığı yaşlar ile bir sütunu eritir. Ayasofya yapılırken sütun İstanbul’a getirilir ve yapı bu sütunla kutsanır.
Ayasofya’ya gidenlerin yoğun ilgi gösterdiği bu sütunla ilgili bir diğer rivayet ise Hazreti Hızır’ın Ayasofya’nın fethedilmesinin ardından kılınan cuma namazı sırasında parmağını bu sütuna sokup Ayasofya’yı Kabe’ye doğru çevirdiği yönünde. Bu sütun yıllar boyunca Ayasofya’yı ziyarete gelen yabancı turistlerin de ilgi odağı oldu.
